Dobra jakość wody w Europie czyli Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej

Czym są wspólnotowe ramy działania w zakresie polityki wodnej? Jednym z najważniejszych dokumentów w tej dziedzinie jest Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/60/WE z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej

Wody znajdujące się na terenie Unii Europejskiej (UE) są pod ciągłą presją spowodowaną nieustannym wzrostem zapotrzebowania na wodę o wystarczającą ilości oraz dobrej jakości. Celem dyrektywy jest ochrona i poprawa jakości wody.

1. Czego dotyczy dyrektywa?

Dyrektywa określa zasady, które mają za zadanie powstrzymać pogarszanie się stanu wód oraz doprowadzić do osiągnięcia „dobrego stanu” wód na terenie UE. Obejmuje to zwłaszcza:

• ochronę wszystkich rodzajów wód (tj. wód powierzchniowych, podziemnych, śródlądowych oraz przejściowych),
• przywrócenie ekosystemów w częściach wód oraz w ich okolicy,
• redukcję ilości zanieczyszczenia części wód,
• gwarancje zrównoważonego korzystania z wód przez os. fizyczne jak i przedsiębiorstwa,
• przyczynianie się do redukowania skutków powodzi oraz susz.

Dyrektywa posługuje się specyficzną terminologią i zawiera liczne definicje legalne, m.in:

• „wody powierzchniowe”- wody śródlądowe z wyjątkiem wód podziemnych; wody przejściowe i wody przybrzeżne, z wyjątkiem sytuacji, kiedy z uwagi na stan chemiczny zaliczyć można do nich również wody terytorialne,
• „wody podziemne”- wszystkie wody znajdujące się pod powierzchnią ziemi w strefie saturacji i bezpośredniej styczności z gruntem lub podglebiem,
• „sztuczna część wód”- część wód powierzchniowych powstała na skutek działalności człowieka,
• „dorzecze”- obszar lądu, z którego wszystkie spływy powierzchniowe odprowadza się systemem strumieni, rzek i, gdzie stosowne, jezior, do morza poprzez pojedyncze ujście cieku, estuarium lub deltę,
• „obszar dorzecza” obszar lądu i morza składający się z jednego lub wielu sąsiadujących ze sobą dorzeczy wraz ze zwią­zanymi z nimi wodami podziemnymi i przybrzeżnymi, jednostka główna dla gospo­darowania wodami w dorzeczu,
• „dobry stan wód powierzchniowych”- stan osiągnięty przez część wód powierzchniowych, jeżeli zarówno ich stan ekologiczny i chemiczny określa się jako co najmniej „dobry”.

2. Gdzie można odnaleźć cele środowiskowe?

Dyrektywa ustanawia cele środowiskowe określone w planach gospodarowania wodami w dorzeczu odpowiednio dla wód powierzchniowych, podziemnych oraz obszarów chronionych.

3. Jakie są obowiązki organów krajowych?

Dyrektywa nakłada następujące obowiązki na państwa członkowskie:

• określenie pojedynczego dorzecza, które leży na obszarze terytorium państwa,
• wyznaczenie właściwego organu do zarządzania dorzeczami zgodnie z prawem UE,
• sporządzenie charakterystyki każdego dorzecza i ustalenie referencyjnych warunków dla każdego rodzaju części wód tak, by możliwe było określenie ich stanu,
• analiza wpływu działalności człowieka oraz dokonanie oceny ekonomicznego korzystania z wód,
• prowadzenie monitoringu stanu wód w danych dorzeczach,
• prowadzenie rejestru obszarów chronionych,
• przygotowanie i stosowanie „planów gospodarowania wodami w dorzeczach” leżącego całkowicie na ich terytorium, tak by zapobiegać pogarszaniu się jakości wód powierzchniowych, by chronić i poprawiać jakość wód gruntowych oraz by utrzymywać obszary chronione,
• zapewnienie zwrotu kosztów usług wodnych celem wydajnego wykorzystania zasobów wodnych oraz postępując zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”, oraz
• publiczne informowanie oraz prowadzenie konsultacji w zakresie planów gospodarowania wodami w dorzeczach.

Państwa członkowskie są zobowiązane do przekazywania planów gospodarowania wodami w dorzeczach oraz wszelkich ich aktualizacji do Komisji jak i zainteresowanych państw członkowskich.

4. Jak uregulowana jest zagadnienie dorzecza?

Kraje UE są zobowiązane do wyznaczenia pojedynczych dorzeczy, które leżą na ich terytorium oraz przydzielenia ich do konkretnego obszaru dorzecza. Dyrektywa określa kwestie łączenia się dorzeczy czy postępowania, gdy wody podziemne nie pokrywają się z wyznaczonym dorzeczem.

Państwo członkowskie zapewnia dla każdego obszaru dorzecza lub leżącego na jego terenie części międzynarodowego obszaru dorzecza:

• jego charakterystykę,
• ocenę wpływu działalności człowieka na wody powierzchnio­we i podziemne, oraz
• analizę ekonomiczną korzystania z wód.

• Czym są usługi wodne?

Państwa członkowskie są zobowiązane uwzględnić zasadę zwrotu kosztów usług wodnych, biorąc pod uwagę koszty ekologiczne oraz materiałowe, uwzględniając analizę ekonomiczną oraz w szcze­gólności zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”.

• Kto może nakładać kary?

Państwa członkowskie określają przepisy dotyczące sankcji stosowanych w przypadku naruszeń przepisów Dyrektywy, a także stosują wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia ich wykonania. Sankcje muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.

• Uwagi końcowe

W Polsce kwestie dotyczące gospodarowania wodami reguluje ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2233 z późn. zm.).

W celu zapoznania się z treścią Dyrektywy oraz innymi materiałami, zachęcamy do skorzystania z zakładki „materiały” na stronie maruszkin.pl