Taksonomią potocznie nazywamy rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje oraz towarzyszące jemu akty delegowane. Czego dotyczy to rozporządzenie oraz jakie instrumenty przewiduje?

1. Jaki jest cel Taksonomii?

Taksonomią potocznie nazywamy rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje oraz towarzyszące jemu akty delegowane.

Rozporządzenie to reguluje, jakie inwestycje należy uznawać za „zrównoważone środowiskowo”. Tzw. „zgodność z Taksonomią” oznacza w praktyce spełnienie listy wymagań przez daną inwestycję, które są rozpisane w ramach Rozporządzenia oraz przyjmowanych na jego podstawie katów delegowanych.

Potrzeba uregulowania przyznawania tego terminu wynika ze zjawiska „greenwahingu” – czyli fałszywego określania inwestycji jako „przyjaznych środowiskowo”. Dzięki Taksonomii, inwestor może mieć większą pewność co do prawdziwego charakteru środowiskowego danego przedsięwzięcia.

Taksonomia, oraz warunki jakie stawia, dotyczą ochrony klimatu i środowiska. W przyszłości może jednak ona zostać rozwinięta o zagadnienia społeczne bądź z zakresu prawa pracy.

2. Jakie inwestycje są zgodne z Taksonomią?  

Aby inwestycja była zgodna z Taksonomią, musi spełnić łącznie następujące warunki:

1. wnosi istotny wkład w realizację co najmniej jednego z celów środowiskowych,
2. nie wyrządza poważnych szkód dla żadnego z celów środowiskowych,
3. jest prowadzona zgodnie z minimalnymi gwarancjami  i
4. spełnia techniczne kryteria kwalifikacji

Pierwsze dwa warunki posługują się pojęciem „celu środowiskowego”. Jest ono również sprecyzowane w Rozporządzeniu. Celami środowiskowymi Taksonomii są:

1. łagodzenie zmian klimatu,  
2. adaptacja do zmian klimatu,
3. zrównoważone wykorzystywanie i ochrona zasobów wodnych i morskich,
4. przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym,
5. zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrola i
6. ochrona i odbudowa bioróżnorodności i ekosystemów

Nie istnieje przymus spełniania tych wymagań, ich zadaniem jest przejrzyste pokazanie inwestorom, jakie inwestycje w sposób rzeczywisty przyczyniają się do ochrony klimatu lub środowiska.

3. Czym są cele środowiskowe?

Sześć celów środowiskowych, wymienionych w Rozporządzeniu Taksonomii, ma swój precyzyjny opis w ramach rozporządzenia.

1. Łagodzenie zmian klimatu działalność wnosząca istotny wkład w ustabilizowanie stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze na poziomie pozwalającym zapobiec groźnej antropogenicznej ingerencji w system klimatyczny, zgodnie z długoterminowym celem dotyczącym temperatury określonym w porozumieniu paryskim poprzez niedopuszczanie do powstania emisji gazów cieplarnianych lub ich ograniczanie lub zwiększanie pochłaniania gazów cieplarnianych
2. Adaptacja do zmian klimatu oznacza proces przystosowywania się do rzeczywistych i oczekiwanych zmian klimatu i ich skutków. Obejmuje rozwiązania, które istotnie ograniczają ryzyko niekorzystnych skutków obecnych i oczekiwanych przyszłych warunków klimatycznych.
3. Istotny wkład w zrównoważone wykorzystywanie i ochronę zasobów wodnych i morskich odnosi się do działalności, która wnosi istotny wkład w osiąganie dobrego stanu jednolitych części wód, w tym jednolitych części wód powierzchniowych i wód podziemnych, albo w zapobieganie pogorszeniu się dotychczas dobrego stanu jednolitych części wód, lub wnosi istotny wkład w osiąganie dobrego stanu środowiska wód morskich lub w zapobieganie pogorszeniu ich dotychczas dobrego stanu
4. Gospodarka o obiegu zamkniętym to system gospodarczy w którym minimalizuje powstawanie odpadów oraz wspiera ponowne wykorzystanie i recykling surowców i produktów ubocznych. Działania mogą  polegać na zmianie łańcuchów produkcji, zwiększeniu trwałości oraz przedłużenia okresu zdatności do użytkowania produktów jak i zwiększenia wykorzystywania surowców wtórnych.
5. Zapobieganie zanieczyszczeniom oznacza zapobieganie lub, gdy nie jest to możliwe do zrealizowania, ograniczanie emisji zanieczyszczeń – innych niż emisje gazów cieplarnianych – do powietrza, wody lub ziemi. Działania obejmować mogą usuwanie odpadów i innych rodzajów zanieczyszczeń czy poprawę jakości powietrza.
6. Ochrona i odbudowa bioróżnorodności systemów polega na wspieraniu, zachowywaniu oraz zróżnicowaniu żywych organizmów w ramach ekosystemów lądowych, morskich oraz innych wodnych ekosystemów oraz zespołów ekologicznych. Osiągnąć ten cel można poprzez zrównoważone użytkowanie gruntów i gospodarowanie nimi, zrównoważone praktyki rolnicze czy zrównoważoną gospodarkę leśną.

4. Czym są minimalne gwarancje?

Trzeci warunek, czyli prowadzenie działalności zgodnie z minimalnymi gwarancjami, odwołuje się do regulacji poza Rozporządzeniem Taksonomii. Minimalne gwarancje są procedurami stosowanymi przez przedsiębiorstwo prowadzące daną działalność, które mają zapewnić przestrzeganie wytycznych OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych oraz Wytycznych ONZ dot. biznesu i praw człowieka. Służą one spełnianie przez daną inwestycję podstawowych zasad, niezwiązanych bezpośrednio z ochroną środowiska

5. Czym są kryteria techniczne?

Czwarty warunek, czyli spełnianie technicznych kryteriów kwalifikacji, odwołuje się natomiast do, ustanawianych na podstawie Rozporządzenia Taksonomii, aktów delegowanych. Akty te mają dookreślać szczegółowe zasady dla poszczególnych celów środowiskowych, jakie inwestycje można uznać za zrównoważone środowiskowo. Bardziej szczegółowo, akty delegowane mają m.in. :

1. określać najistotniejsze potencjalne wkłady w realizację danego celu środowiskowego, z poszanowaniem zasady neutralności technologicznej i z uwzględnieniem krótko- i długoterminowych skutków danej działalności gospodarczej,
2. określać minimalne wymogi, które należy spełnić, aby uniknąć poważnej szkody dla któregokolwiek z odnośnych celów środowiskowych, z uwzględnieniem krótko- i długoterminowych skutków danej działalności gospodarczej,
3. być ilościowe i w miarę możliwości określać progi, a w przeciwnym razie mieć charakter jakościowy oraz
4. opierać się na jednoznacznych dowodach naukowych oraz na zasadzie ostrożności określonej w art. 191 TFUE.

Uwagi końcowe

Taksonomia jest skomplikowanym oraz złożonym instrumentem prawnym. Zachęcamy do zapoznania się z treścią Rozporządzenia Taksonomii w zakładce „materiały” na stronie maruszkin.pl.