W obliczu rosnącego problemu odpadów, który staje się coraz bardziej palącym zagadnieniem dla środowiska naturalnego, Polska przygotowuje się do wprowadzenia istotnych zmian w swojej polityce ekologicznej. Kluczowym elementem tych zmian jest system kaucyjny, mający na celu znaczące zwiększenie wskaźników recyklingu i zmniejszenie ilości odpadów trafiających na wysypiska lub do środowiska naturalnego.
Od 1 stycznia 2025r. konkretni przedsiębiorcy będą zobowiązani do stosowania konkretnej zawartości recyklatu w opakowaniach. Będą musieli też osiągnąć wymagane poziomy selektywnej zbiórki odpadów. Jeśli chodzi o rok 2025 jest to 77% odpowiednio dla:
- butelki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3l., włącznie z ich zakrętkami i wieczkami z tworzyw sztucznych, z wyłączeniem szklanych lub metalowych butelek na napoje, których zakrętki i wieczka są wykonane z tworzyw sztucznych,
2. puszki metalowe o pojemności do 1l.,
3. butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5l.
Założenia systemu kaucyjnego
Ustawa wprowadzająca system kaucyjny co prawda obowiązuje, jej przepisy są znane, a mimo to wciąż budzą one pewne emocje i kolejne wątpliwości, a działanie systemu kaucyjnego wciąż pozostawia wiele pytań. Operatorzy systemu kaucyjnego (tj. podmioty reprezentujące/obsługa systemu) uzyskują krok po kroku kolejne pozwolenia, tak by system faktycznie ruszył już od stycznia 2025r. Kolejne konferencje wskazują, że konsumenci są gotowi i chcą tego systemu. Segregacja odpadów to jedno, ale możliwość oddania opakowania za kaucją to korzystne dla środowiska rozwiązanie, które może wpłynąć na zmniejszenie ilości odpadów.
Jednak branża napojowa wciąż postuluje do Ministerstwa Klimatu i Środowiska o wprowadzenie ich zdaniem koniecznych zmian do ustawy. Na początku marca odbyło się konsultacyjne spotkanie w ministerstwie. Ministerstwo wskazało wówczas, że przychyla się do niektórych postulatów branżowych. Mowa np. o:
- zwolnieniu z kaucji VAT,
- zgodzie na pobieranie kaucji na każdym etapie sprzedaży (a nie jak w obecnej ustawie, jedynie w relacji konsument- sklep),
- podniesieniu wysokości kaucji dla opakowań szklanych wielokrotnego użytku z 50 gr na 1 zł,
- przesunięciu terminu włączenia opakowań po mleku i produktach mlecznych na dzień d 1 stycznia 2026 roku (a nie jak jest obecnie od 1 stycznia 2025r.),
- dopracowaniu treści komunikatów oznakowania opakowań.
Z tego co również się słyszy od Ministerstwa, na ten moment nie ma planów włączenia szkła jednokrotnego w ramy opakowań objętych systemem kaucyjnym.
Co również istotne, Ministerstwo chce utrzymać niską opłatę produktową w pierwszym roku, czyli 0,10 zł za kg w 2025 roku, natomiast w następnych latach będzie podwyższenie opłaty produktowej. Jest to o tyle kontrowersyjne, że może doprowadzić do sytuacji, że przedsiębiorca (np. producent napojów) przeliczając koszty, które musi ponieść w związku z utworzeniem i byciem w polskim systemie kaucyjnym uzna, że woli zapłacić opłatę produktową.
Ministerstwo co prawda nie przewiduje kolejnych spotkań konsultacyjnych, a póki co powyższe przykładowe postulaty i chęć zmian nie ma jeszcze odzwierciedlenia w projekcie zmiany ustawy kaucyjnej.
Przypomnijmy, że w Polsce system kaucyjny ma funkcjonować od 1 stycznia 2025 r., to co prawda skrót myślowy, ponieważ w żadnym akcie prawnym nie ma ustalonej konkretnej daty obowiązywania tego systemu. Jednak z uwagi na to, że obowiązek uzyskania poziomów selektywnej zbiórki i obowiązek stosowania recyklatów należy realizować od 2025 r., przyjmuje się, że datą początkową systemu kaucyjnego jest właśnie 1 stycznia 2025 r.
Podsumowanie
W związku z wprowadzeniem systemu kaucyjnego od 1 stycznia 2025 roku, uczestnicy systemu, w tym sprzedawcy napojów oraz inne podmioty objęte systemem, będą musieli dostosować się do nowych wymogów dotyczących recyklingu poprzez kaucję. Wyzwania te dotyczą zarówno logistyki systemu kaucyjnego, jak i konieczności wprowadzenia wzoru oznakowania (np. z etykietą kontrastującą, mającą na celu ułatwienie identyfikacji opakowań objętych systemem). Mimo że niektóre postulaty branży napojowej co do zmian w ustawie pozostają otwarte, kluczowym aspektem jest współpraca wszystkich podmiotów objętych systemem, aby zapewnić jego skuteczne działanie i osiągnięcie celów związanych z recyklingiem i redukcją odpadów plastikowych.
Autorka: Magda Biernat-Kopczyńska
Zachęcamy do kontaktu: magda.biernat@maruszkin.pl
