Ekoprojektowanie, znane także jako projektowanie ekologiczne lub projektowanie zrównoważone, to podejście projektowe, które ma na celu minimalizowanie negatywnego wpływu produktów na środowisko przez cały ich cykl życia.
W skrócie, ekoprojektowanie stawia sobie za zadanie uwzględnienie aspektów środowiskowych już na etapie projektowania produktu, co pozwala na zminimalizowanie zużycia surowców, energii oraz generowania odpadów.
Na czym polega ekoprojektowanie?
Proces ekoprojektowania obejmuje analizę różnych elementów, takich jak materiały używane do produkcji, zużycie energii w trakcie eksploatacji, możliwość recyklingu czy utylizacji po zakończeniu użytkowania. Projektanci powinni starać się wybierać bardziej zrównoważone możliwości, wdrażając innowacyjne rozwiązania, które nie tylko spełniają funkcje użytkowe, lecz także ograniczają negatywny wpływ na środowisko.
Jak Unia Europejska podchodzi do ekoprojektowania?
Unia Europejska dąży do ustanowienia norm i wytycznych, które skłonią producentów do bardziej zrównoważonych praktyk projektowania, promując tym samym odpowiedzialne podejście do produkcji i konsumpcji.
W tym celu w grudniu w Unii Europejskiej trwał tzw. trilog dotyczący rozporządzenia w sprawie ekoprojektowania. Trilog to inaczej proces legislacyjny, w którym przedstawiciele Parlamentu Europejskiego, Rady Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej prowadzą negocjacje w celu osiągnięcia porozumienia. Podczas grudniowego trilogu, Komisja, Rada i Parlament osiągnęły wstępne porozumienie w sprawie tego rozporządzenia. Zostało ono zaproponowane przez Komisję Europejską już w marcu 2022 r., a jego głównym celem jest zmniejszenie negatywnego wpływu produktów na środowiska w ramach ich cyklu życia.
Co zakłada nowe porozumienie?
W założeniach rozporządzenie to doprecyzowuje i poszerza zakres regulacyjny tzw. dyrektywy ekoprojektowej (2009/125/EC) i z tego względu ma ją usuwać z obrotu prawnego.
Podczas trilogu uzgodniono, między innymi, iż Komisja Europejska powinna priorytetowo objąć rozporządzeniem konkretne grupy produktów, w swoim pierwszym planie pracy, który ma zostać przyjęty nie później niż dziewięć miesięcy po wejściu w życie nowego prawodawstwa. Na początek rozporządzeniem zostaną objęte żelazo, stal, aluminium, tekstylia (zwłaszcza odzież i obuwie), meble, opony, detergenty, farby, smary i chemikalia.
Komisja Europejska będzie upoważniona do przyjmowania w drodze aktów delegowanych wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów w celu poprawy ich zrównoważenia środowiskowego, a także obowiązkowe wymogi dotyczące zamówień publicznych w drodze aktów wykonawczych.
Uzgodniono także bezpośredni zakaz niszczenia tekstyliów i obuwia, który zacznie obowiązywać stopniowo. Zakaz zacznie obowiązywać dwa lata od wejścia w życie rozporządzenia, jednak średnie przedsiębiorstwa będą mogły skorzystać z 6-letniego zwolnienia. Małe i mikroprzedsiębiorstwa nie zostaną objęte zakazem.
Co istotne, grudniowe porozumienie przewiduje również pewne kryteria przyznawania kar za nieprzestrzeganie zasad ekoprojektu, ale ich określenie będzie zależało od państw członkowskich.
Czego dotyczą nowe wymogi w sprawie ekoprojektowania?
Wniosek, przedstawiony przez Komisję na początku ubiegłego roku opiera się na wspomnianej już wcześniej dyrektywie w sprawie ekoprojektu, ale zawiera nowe wymogi. Dotyczą one między innymi trwałości produktu, możliwości ponownego użycia, modernizacji i naprawy, obecności substancji, które hamują obieg zamknięty, efektywności energetycznej i zasobooszczędności, zawartości materiałów z recyklingu, regeneracji i recyklingu produktów, śladu węglowego i środowiskowego oraz wymogów informacyjnych, w tym cyfrowego paszportu produktu.
Uzgodniony tekst rozporządzenia musi być teraz oficjalnie przyjęty przez współprawodawców.
Autor: Franciszek Nowak
Zachęcamy do kontaktu: franciszek.nowak@maruszkin.pl
