Ekoprojektowanie, znane tak偶e jako projektowanie ekologiczne lub projektowanie zr贸wnowa偶one, to podej艣cie projektowe, kt贸re ma na celu minimalizowanie negatywnego wp艂ywu produkt贸w na 艣rodowisko przez ca艂y ich cykl 偶ycia.
W skr贸cie, ekoprojektowanie stawia sobie za zadanie uwzgl臋dnienie aspekt贸w 艣rodowiskowych ju偶 na etapie projektowania produktu, co pozwala na zminimalizowanie zu偶ycia surowc贸w, energii oraz generowania odpad贸w.
Na czym polega ekoprojektowanie?
Proces ekoprojektowania obejmuje analiz臋 r贸偶nych element贸w, takich jak materia艂y u偶ywane do produkcji, zu偶ycie energii w trakcie eksploatacji, mo偶liwo艣膰 recyklingu czy utylizacji po zako艅czeniu u偶ytkowania. Projektanci powinni stara膰 si臋 wybiera膰 bardziej zr贸wnowa偶one mo偶liwo艣ci, wdra偶aj膮c innowacyjne rozwi膮zania, kt贸re nie tylko spe艂niaj膮 funkcje u偶ytkowe, lecz tak偶e ograniczaj膮 negatywny wp艂yw na 艣rodowisko.
Jak Unia Europejska podchodzi do ekoprojektowania?
Unia Europejska d膮偶y do ustanowienia norm i wytycznych, kt贸re sk艂oni膮 producent贸w do bardziej zr贸wnowa偶onych praktyk projektowania, promuj膮c tym samym odpowiedzialne podej艣cie do produkcji i konsumpcji.
W tym celu w grudniu w Unii Europejskiej trwa艂 tzw. trilog dotycz膮cy rozporz膮dzenia w sprawie ekoprojektowania. Trilog to inaczej proces legislacyjny, w kt贸rym przedstawiciele Parlamentu Europejskiego, Rady Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej聽 prowadz膮 negocjacje w celu osi膮gni臋cia porozumienia. Podczas grudniowego trilogu, Komisja, Rada i Parlament osi膮gn臋艂y wst臋pne porozumienie w sprawie tego rozporz膮dzenia. Zosta艂o ono zaproponowane przez Komisj臋 Europejsk膮 ju偶 w marcu 2022 r., a jego g艂贸wnym celem jest zmniejszenie negatywnego wp艂ywu produkt贸w na 艣rodowiska w ramach ich cyklu 偶ycia.
Co zak艂ada nowe porozumienie?
W za艂o偶eniach rozporz膮dzenie to doprecyzowuje i poszerza zakres regulacyjny tzw. dyrektywy ekoprojektowej (2009/125/EC) i z tego wzgl臋du ma j膮 usuwa膰 z obrotu prawnego.
Podczas trilogu uzgodniono, mi臋dzy innymi, i偶 Komisja Europejska powinna priorytetowo obj膮膰 rozporz膮dzeniem konkretne grupy produkt贸w, w swoim pierwszym planie pracy, kt贸ry ma zosta膰 przyj臋ty nie p贸藕niej ni偶 dziewi臋膰 miesi臋cy po wej艣ciu w 偶ycie nowego prawodawstwa. Na pocz膮tek rozporz膮dzeniem zostan膮 obj臋te 偶elazo, stal, aluminium, tekstylia (zw艂aszcza odzie偶 i obuwie), meble, opony, detergenty, farby, smary i chemikalia.
Komisja Europejska b臋dzie upowa偶niona do przyjmowania w drodze akt贸w delegowanych wymog贸w dotycz膮cych ekoprojektu dla produkt贸w w celu poprawy ich zr贸wnowa偶enia 艣rodowiskowego, a tak偶e obowi膮zkowe wymogi dotycz膮ce zam贸wie艅 publicznych w drodze akt贸w wykonawczych.
Uzgodniono tak偶e bezpo艣redni zakaz niszczenia tekstyli贸w i obuwia, kt贸ry zacznie obowi膮zywa膰 stopniowo. Zakaz zacznie obowi膮zywa膰 dwa lata od wej艣cia w 偶ycie rozporz膮dzenia, jednak 艣rednie przedsi臋biorstwa b臋d膮 mog艂y skorzysta膰 z 6-letniego zwolnienia. Ma艂e i mikroprzedsi臋biorstwa nie zostan膮 obj臋te zakazem.
Co istotne, grudniowe porozumienie przewiduje r贸wnie偶 pewne kryteria przyznawania kar za nieprzestrzeganie zasad ekoprojektu, ale ich okre艣lenie b臋dzie zale偶a艂o od pa艅stw cz艂onkowskich.
Czego dotycz膮 nowe wymogi w sprawie ekoprojektowania?
Wniosek, przedstawiony przez Komisj臋 na pocz膮tku ubieg艂ego roku opiera si臋 na wspomnianej ju偶 wcze艣niej dyrektywie w sprawie ekoprojektu, ale zawiera nowe wymogi. Dotycz膮 one mi臋dzy innymi trwa艂o艣ci produktu, mo偶liwo艣ci ponownego u偶ycia, modernizacji i naprawy, obecno艣ci substancji, kt贸re hamuj膮 obieg zamkni臋ty, efektywno艣ci energetycznej i zasobooszcz臋dno艣ci, zawarto艣ci materia艂贸w z recyklingu, regeneracji i recyklingu produkt贸w, 艣ladu w臋glowego i 艣rodowiskowego oraz wymog贸w informacyjnych, w tym cyfrowego paszportu produktu.
Uzgodniony tekst rozporz膮dzenia musi by膰 teraz oficjalnie przyj臋ty przez wsp贸艂prawodawc贸w.
Autor: Franciszek Nowak
Zach臋camy do kontaktu: franciszek.nowak@maruszkin.pl
