Odnawialny wodór ma pełnić istotną rolę w procesie dekarbonizacji europejskiej gospodarki, ale Unia nie nadąża za własnymi celami w tym zakresie. Europejski Trybunał Obrachunkowy wziął pod lupę plany Komisji Europejskiej, czego wynikiem jest krytyczny raport opublikowany w lipcu tego roku. Poniżej przybliżamy najważniejsze wnioski płynące z jego lektury.
Jaka jest rola wodoru w procesie dekarbonizacji?
Niskoemisyjny wodór ma potencjał, aby w istotny sposób przyczynić się do procesu dekarbonizacji europejskiej gospodarki. Jednak, zgodnie z posiadanymi danymi 96% wodoru wykorzystanego w Europie w 2022 r. wyprodukowano z gazu ziemnego, generując wysokie emisje CO₂. Jednocześnie na wodór przypadało mniej niż 2% zużycia energii w Europie, a największe zapotrzebowanie na wodór występowało w rafineriach.
Unia dąży do zwiększenia produkcji oraz zapotrzebowania na wodór odnawialny, tj. wodór produkowany z wykorzystaniem energii elektrycznej pochodzącej ze źródeł odnawialnych lub pozyskiwany z biomasy.
Wodór może być wykorzystywany w licznych procesach w tym jako surowiec lub źródło energii w procesach przemysłowych i chemicznych oraz w transporcie. Potencjalnie wodór może też pełnić też funkcję magazynu energii i dzięki temu wspomagać stabilizację sieci energetycznej przy miksie energetycznym opartym przede wszystkim na OZE.
Jednak, szerokoskalowe wykorzystanie OZE wiąże się z licznymi przeszkodami, które częściowo opisano w tabelce poniżej.
Źródło: Raport Europejskiego Trybunału Obrachunkowego
Ocena realizacji unijnych celów w zakresie odnawialnego wodoru
Unijne cele do 2030 r. zakładają zainstalowanie elektrolizerów o mocy produkcji wodoru odnawialnego co najmniej na poziomie 40 GW oraz import i produkcja do 10 mln ton wodoru odnawialnego. Powyższe cele nie są wiążące, ale reprezentują unijne ambicje w zakresie produkcji wodoru.
Trybunał w swoim raporcie określił, iż istnieją znikome szanse na realizację celów UE w zakresie odnawialnego wodoru. W raporcie podkreślono, iż cele w zakresie wodoru odnawialnego nie zostały jasno doprecyzowane, a przy ich ustalaniu kierowano się wolą polityczną, bez oparcia o szeroko zakrojone analizy.
Między innymi na podstawie danych z MAE Trybunał stwierdził, że brak jest w Europie wystarczającej liczby projektów, które mogą pozwolić na spełnienie sygnalizowanych celów. Oceniono, iż obecnie realizowane projekty umożliwią produkcję ok. 2,7 mln ton wodoru odnawialnego do 2030.
W ramach konsultacji z interesariuszami w ramach raportu określono najważniejsze przeszkody dla rozwoju unijnego rynku odnawialnego wodoru:
- brak norm i systemów certyfikacji
- trudności z zapewnieniem popytu, tj. zagwarantowaniem nabywców (odbiorców) wyprodukowanego wodoru odnawialnego co wynika z braku pewności co do dostępnej ilości i ceny wodoru,
- inflacja powodująca znaczny wzrost kosztów budowy i cen energii elektrycznej
- trudności z pozyskiwaniem energii odnawialnej,
- długotrwałe procesy wydawania pozwoleń,
- brak źródeł finansowania oraz
- brak sieci przesyłowej i dystrybucyjnej.
W celu rozwiązania tych problemów trybunał wzywa Komisję Europejską oraz Państwa członkowskie, aby wspólnie przygotowały zmianę przyjętych polityk.
Nasz komentarz
Dla wielu obserwatorów od dawna jasnym było, iż cele w zakresie wodoru mają wymiar przede wszystkim polityczny. Wykorzystanie wodoru w wielu branżach, szczególnie tych mogących być zdekarbonizowanych za pomocą elektryfikacji, jest zwyczajnie nieopłacalne. Bardzo dobrze tę kwestie obrazuje drabina wodorowa przygotowana przez Michael Liebreich (link).
Źródło: Liebreich Associates
Wykorzystanie wodoru będzie opłacalne przede wszystkim w tych branżach, dla których nie mamy innych alternatyw. Z pewnością należy zapomnieć o wykorzystaniu wodoru na szeroką skalę w energetyce lub w transporcie samochodowym. Raport trybunału powinien być kolejnym ostrzeżeniem i sygnałem do racjonalizacji naszych wodorowych celów.
Link do raportu TUTAJ
Autor: Jakub Bednarek
Zachęcamy do kontaktu: jakub.bednarek@maruszkin.pl
