Oznakowania na opakowaniach ogółem- jak jest teraz a co nas czeka?

1. Dlaczego oznakowanie na opakowaniu jest istotne?

Wprowadzenie realnej i dobrze prosperującej gospodarki o obiegu zamkniętym stanowi jeden z głównym celów unijnej polityki w zakresie gospodarowania odpadami, w tym gospodarowania opakowaniowymi i odpadami opakowaniowymi. Na gospodarkę o obiegu zamkniętym w zakresie opakowań i odpadów opakowaniowych, składa się wiele  elementów.

Jednym z podstawowych elementów w zakresie gospodarowania odpadami opakowaniowymi jest właśnie poprawna ich segregacja. Aby opakowanie znalazło w odpowiednim strumieniu, zależy to od zachowania konsumenta, a jego zachowanie od np. właśnie umieszczonych znaków na opakowaniu, które powinny prowadzić konsumenta „za rękę” i wspomagać selektywną zbiórkę danego materiału. Konsument dzięki dobremu projektowi opakowania i zastosowaniu prawidłowych oznaczeń będzie wiedzieć z jakim materiałem ma do czynienia, jak prawidłowo rozdzielić dane opakowanie w przypadku opakowania wielomateriałowego, wie jak przygotować odpad do wyrzucenia i finalnie, wie gdzie taki odpad wyrzucić. Dzięki temu, branża recyklingowa, dostanie materiał atrakcyjny cenowo i w dobrej jakości, który posłuży za surowiec do nowych produktów. Tym samym zamkniemy obieg.

W Polsce ustawą, która wskazuje ogólne zasady stosowania oznakowań na opakowaniach jest ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 160), branżowo zwana „ustawą opakowaniową”.

W art. 15 powyższej ustawy, wskazano, że przedsiębiorca wprowadzający produkty w opakowaniach, wytwarzający opakowania, importujący opakowania oraz dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia opakowań może umieszczać na opakowaniach oznakowania wskazujące na:

1. rodzaj materiałów, z których opakowania zostały wykonane, czyli tworzywa sztuczne, papier i tektura, aluminium, drewno, w tym korek, bawełna i juta, szkło, wielomateriałowe,
2. możliwość wielokrotnego użycia opakowania w przypadku opakowań wielokrotnego użytku,
3. przydatność opakowania do recyklingu w przypadku opakowań przydatnych do recyklingu.

Wzory graficzne ww. oznakowań znajdują się w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 3 września 2014 r. w sprawie wzorów oznakowania opakowań (Dz. U. poz. 1298).

Jeżeli przedsiębiorca zdecyduje się umieścić oznakowanie na opakowaniu lub na naklejonej na nim etykiecie, powinien zrobić to tak, by nie stanowiło to przeszkody dla recyklingu odpadów opakowaniowych. W sytuacji, gdy rozmiary opakowania nie pozwalają na to – należy dołączyć do opakowania ulotkę informacyjną w powyższym zakresie.

Oznakowanie powinno być: wyraźne, widoczne, czytelne i trwałe również po otwarciu opakowania.

Z kolei wspominamy, że istnieją również tzw. znaki towarowe (np. Zielony Punkt, OK Compost czy FSC) a możliwość ich umieszczenia na opakowaniu jest kwestią indywidulanie ustalaną z właścicielem
i ewentualnym licencjodawcą znaku. Za niestosowanie się do powyższego, grożą sankcje.

Oznakowanie opakowań w Polsce, jak będzie?

Zmiany w prawie polskim

• Projekt ustawy z dnia 2 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw (UC81), tzw. projekt ustawy o ROP.

Jak czytamy ustawodawca planuje nałożyć na przedsiębiorcę wprowadzającego produkty w opakowaniach obowiązek umieszczania na opakowaniach oznakowania wskazujące na sposób selektywnego zbierania odpadów powstałych z tych opakowań według frakcji odpadów. Oznakowanie to miałoby być dostosowane dla osób niedowidzących i niewidomych.

Jednak jak wynika z Rządowego Centrum Legislacji, w projekcie tym nie nastąpiły żadne kolejne kroki od sierpnia 2021 r.

• Projekt ustawy z dnia 29 marca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami
  i odpadami opakowaniowymi oraz ustawy o odpadach (UC98), tzw. projekt o systemie kaucyjnym.

Projekt zakłada, że wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje oraz wprowadzający bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje jest obowiązany umieszczać na opakowaniach oznakowanie wskazujące na objęcie opakowania systemem kaucyjnym oraz określające wysokość kaucji. Wzór takiego oznakowania odnajdziecie Państwo w powyższym projekcie jako załącznik nr 4 do projektu. Oznakowanie ma być wyraźne, widoczne, czytelne i trwałe, ma kontrastować z tłem oraz znajdować się na etykiecie. Co ciekawe, za nieumieszczanie tego oznakowania przewidziana jest administracyjna kara pieniężna, w wysokości od 10 do 50 tysięcy złotych.

Póki co, projekt jest przed etapem przekazania go do prac w Parlamencie.

• Ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw. Akt prawny implementujący założenia Dyrektywy SUP.

Szerzej o polskim projekcie ustawy pisaliśmy tu: https://maruszkin.pl/polska-ustawa-wdrazajaca-dyrektywe-sup/

Ustawa wskazuje, że przedsiębiorca wprowadzający do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (tzn. podpaski, tampony, aplikatory do tamponów, chusteczki nawilżane do higieny osobistej i  użytku domowego, wyroby tytoniowe z filtrami  i filtru do wyrobu papierosów, kubki na napoje, inne niż z EPS) jest obowiązany do zapewnienia umieszczenia na opakowaniach tych produktów lub na samych produktach oznakowania na zasadach określonych w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2020/2151 z dnia 17 grudnia 2020 r. ustanawiającym zasady dotyczące zharmonizowanych specyfikacji w odniesieniu do oznakowania produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w części D załącznika do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (Dz. Urz. UE L 428 z 18.12.2020, str. 57, z późn. zm.) i zgodnie ze wzorami określonymi w tym rozporządzeniu, czyli przedsiębiorca jest zobowiązany do umieszczania na określonych grupach produktów oznakowania o zawartości plastiku i szkodliwości porzucania odpadów.

Ustawa przewiduje administracyjną karę pieniężną za niezapewnienie prawidłowego oznakowania w wysokości od 10 do 100 tysięcy zł. Karę wymierzać będzie w drodze decyzji WIOŚ.

Ustawa oczekuje na podpis Prezydenta a w kolejnym kroku na publikację w Dzienniku Ustaw.

Zmiany w prawie unijnym, które wpłyną na prawo polskie

• Obecnie UE pracuje nad nowym prawem w zakresie opakowań i odpadów opakowaniowych, potocznie zwanym PPWR.

Szerzej o PPWR pisaliśmy tu: https://maruszkin.pl/projekt-nowego-prawa-ue-dotyczacego-opakowan-i-odpadow-opakowaniowych/

• PPWR przedstawia wymogi dotyczące etykietowania, oznakowania opakowań oraz wymogi informacyjne w art. 11 i art. 12. Najważniejsze informacje poniżej.
• W PPWR czytamy, że opakowania będą musiały być oznakowane etykietą, która zawierać będzie informacje o składzie materiałowym. Z tego obowiązku wyłączone będą opakowania transportowe, ale objęte obowiązkiem będą opakowania do handlu elektronicznego.
• Ponadto, opakowania będą musiały posiadać etykietę z informacją o przydatności do ponownego użycia opakowania oraz kod QR czy też inny cyfrowy nośnik danych, który będzie zawierać dalsze informacje w zakresie przydatności do ponownego użycia opakowania, w tym informacje na temat dostępności systemu ponownego użycia i punktów zbierania. Ponadto, ten kod QR czy inny cyfrowy nośnik danych ma ułatwiać śledzenie opakowania i obliczenie liczby podróży i rotacji. Również rozróżnieniu mają być poddane opakowania handlowe wielokrotnego użytku od opakowań jednorazowego użytku.
• Etykiety oraz kody QR czy inne nośniki cyfrowe będzie należało umieścić, drukować lub grawerować na opakowaniu w sposób czytelny, wyraźny i nieusuwalny.
• Zwracamy Państwa uwagę, że w terminie do 18 miesięcy od daty wejścia w życie projektowanego rozporządzenia, Komisja przyjmuje akty wykonawcze w celu ustanowienia zharmonizowanej etykiety i zharmonizowanych specyfikacji dotyczących wymogów i formatów w zakresie etykietowania opakowań.
• Opakowania, które będą objęte systemem ROP czy systemem kaucyjnym mogą być oznaczane za pomocą odpowiedniego symbolu na całym terytorium. Zaznacza się, że symbol ten musi być zrozumiały i jednoznaczny dla konsumentów lub użytkowników oraz nie może wprowadzać ich w błąd, jeżeli chodzi o zdolność opakowania do recyklingu lub jego przydatność do ponownego użycia.
• Co ciekawe, ustawodawca zastrzega, że podmioty gospodarcze nie będą mogły dostarczać ani eksponować etykiet, oznaczeń, symboli lub napisów, które mogłyby wprowadzać w błąd lub dezorientować konsumentów lub innych użytkowników końcowych w zakresie zrównoważoności opakowań, innych właściwości opakowań lub możliwości gospodarowania odpadami opakowaniowymi.
• Z kolei art. 12 PPWR mówi o obowiązku etykietowania pojemników na odpady do zbierania odpadów opakowaniowych.

Jak zmiany na gruncie PPWR mogą wpłynąć na Państwa działalność?

Póki PPWR jest na etapie wczesnym, trudno ostatecznie przesądzać. Powyższe przepisy można odczytać jednak, jako kolejny obowiązek nałożony na przedsiębiorcę, tym razem w zakresie znakowania swoich opakowań określonymi etykietami ze wskazaniem na konkretne informacje. Ustawodawca unijny postanowił usystematyzować ten temat na terenie całej UE, tak żeby było jasne, co gdzie powinno trafić. Natomiast co do szczegółów, uważamy, że trzeba poczekać do opublikowania aktów wykonawczych.

Podsumowując, stoimy przed wieloma zmianami w zakresie branży opakowaniowej w zakresie opakowania.

Autorka: Magda Biernat-Kopczyńska

Zachęcamy do kontaktu: magda.biernat@maruszkin.pl