Czym jest Taksonomia?
Rozporządzenie 2020/852, potocznie nazywane Taksonomią, jest nowym instrumentem prawnym Unii Europejskiej mającym na celu ukrócenie zjawiska greenwashingu – czyli powierzchownego deklarowania zrównoważonej i ekologicznej działalności bez rzeczywistych pro-środowiskowych działań. Rozporządzenie bierze na cel rynek inwestycyjny tzn. chce powodować skierowanie przepływu środków nie-państwowych do produktów (inwestycji) które w rzeczywisty sposób przyczyniają się do zabezpieczenia interesów ekologicznych. Powyższe założenie zostało skonkretyzowane w postaci listy celów środowiskowych, jakie działalności zgodne z Taksonomii powinny wypełniać. Są nimi:
a) łagodzenie zmian klimatu
b) adaptacja do zmian klimatu
c) zrównoważone wykorzystywanie i ochrona zasobów wodnych i morskich
d) przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym
e) zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrola
f) ochrona i odbudowa bioróżnorodności i ekosystemów.
Podstawowym mechanizmem, jakim operuje Taksonomia, jest stwierdzanie czy dana inwestycja kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo (jest zgodna z Taksonomią) na podstawie zbadania przez odpowiednie organy zaistnienia 4 przesłanek, mianowicie, czy przynajmniej jedna działalność finansowana w ramach inwestycji:
a) wnosi istotny wkład w realizację co najmniej jednego z celów środowiskowych Taksonomii
b) nie wyrządza poważnych szkód dla żadnego z celów środowiskowych Taksonomii
c) jest prowadzona zgodnie z minimalnymi gwarancjami określonymi w art. 18 Taksonomii oraz
d) spełnia techniczne kryteria kwalifikacji.
Weryfikacja odbywa się w oparciu o sprawozdania niefinansowe publikowane przez dany podmiot, którego produkt inwestycyjny jest oceniany.
Czym są techniczne kryteria kwalifikacji?
Czwartą przesłanką, wymaganą do spełnienia wymogów Taksonomii, jest zgodność z technicznymi kryteriami kwalifikacji. Są one kluczowym aspektem działania Taksonomii, gdyż de facto ustalają zbiór działalności mogących kwalifikować się jako zrównoważone środowiskowo poprzez szczegółowe doprecyzowanie dość ogólnych zapisów rozporządzenia 2020/852. W skrócie, są to dokładne wytyczne, jakie działalność musi spełniać, aby kwalifikować się jako wnosząca istotny wkład w realizację co najmniej jednego z celów środowiskowych oraz nie wyrządzająca im poważnej szkody.
Bardziej dokładnie, techniczne kryteria kwalifikacji muszą:
- określać najistotniejsze potencjalne wkłady w realizację danego celu środowiskowego, z poszanowaniem zasady neutralności technologicznej i z uwzględnieniem krótko- i długoterminowych skutków danej działalności gospodarczej,
- określać minimalne wymogi, które należy spełnić, aby uniknąć poważnej szkody dla któregokolwiek z odnośnych celów środowiskowych, z uwzględnieniem krótko- i długoterminowych skutków danej działalności gospodarczej,
- być ilościowe i w miarę możliwości określać jasne progi, a w przeciwnym razie mieć charakter jakościowy,
- w stosownych przypadkach opierać się na unijnych systemach oznakowania i certyfikacji, unijnych metodach oceny śladu środowiskowego oraz unijnych systemach klasyfikacji statystycznej, oraz uwzględniać wszelkie odpowiednie obowiązujące ustawodawstwo Unii,
- opierać się na jednoznacznych dowodach naukowych oraz na zasadzie ostrożności określonej w art. 191 TFUE
- uwzględniać cykl życia, w tym dane pochodzące z istniejących ocen cyklu życia, z naciskiem zarówno na skutki środowiskowe samej działalności gospodarczej, jak również wpływ, jaki na środowisko mają produkty dostarczane i usługi świadczone w ramach tej działalności gospodarczej, szczególnie z uwzględnieniem wytwarzania, użytkowania i zakończenia cyklu życia tych produktów i usług,
- uwzględniać charakter i skalę działalności gospodarczej, w tym czy jest to działalność wspomagająca lub przejściowa,
- uwzględniać wpływ, jaki może wywrzeć na rynek przejście na bardziej zrównoważoną gospodarkę, w tym ryzyko, że wskutek tego przejścia niektóre aktywa mogą zostać osierocone, a także ryzyko stworzenia niespójnych zachęt do zrównoważonego inwestowania
- obejmować wszystkie istotne rodzaje działalności gospodarczej w danym sektorze i zapewniać, aby były one traktowane jednakowo, jeśli wnoszą taki sam wkład netto w realizację celów środowiskowych
- być łatwe w użyciu i sformułowane w sposób ułatwiający weryfikację ich przestrzegania.
Są one przyjmowane przez Komisję Europejską w formie aktu delegowanego, czyli dodatkowej legislacji przyjmowanej na podstawie uprawnienia zawartego w samym rozporządzeniu Taksonomii. Są one przyjmowane oddzielnie dla każdego z celów środowiskowych wymienionych w Taksonomii, jednakże na podstawie oddzielnych zasad proceduralnych, Komisja może przyjąć akt delegowany odnoszący się jednocześnie do dwóch lub większej ilości celów.
Obecnie przyjęty został akt delegowany do pierwszych dwóch celów środowiskowych, tj. łagodzenie zmian klimatu oraz adaptacja do zmian klimatu. Również niedługo opublikowany ma być akt, przyjęty przez Komisję 9 marca b.r., wprowadzający do Taksonomii działalność energetyczną z paliw gazowych oraz atomowych.
Co znajduje się w akcie delegowanym ustalającym techniczne kryteria kwalifikacji?
Akt delegowany złożony jest w dużej mierze z obszernych załączników, wymieniających dla każdej wybranej działalności warunki, jakie musi spełnić by mogła być uznana z zrównoważoną środowiskowo. Strukturalnie, ustalenie technicznych kryteriów kwalifikacji odbywa się poprzez wskazanie działalności, jej definicję, oraz wymianę dokładnych warunków jakie musi spełniać, wraz ze wskazaniem konkretnych celów środowiskowych Taksonomii jakie dana działalność wypełnia. Poniżej znajduje się przykładowa część takiego zapisu:
Podsumowanie
Są to, jak widać powyżej, bardzo techniczne oraz specjalistyczne informacje, podatne na zmiany ze względu na rozwój technologiczny oraz postęp nauki. Z tego też powodu znalazły się one w ramach oddzielnego aktu, który nie wymaga pełnego procesu prawodawczego. Równocześnie, akt delegowany odnosi się do szeregu innych aktów prawnych, regulujących zrównoważoną działalność oraz wymogi sprawozdawcze dla przedsiębiorców, tworząc z kryteriów niezwykle kompleksowy oraz skomplikowany element unijnego prawa, wymagający obszernej wiedzy – zarówno specjalistycznej jak i prawnej.
W celu zapoznania się z treścią rozporządzenia Taksonomii bądź innymi dokumentami o zrównoważonym rozwoju zachęcamy do skorzystania z zakładki „materiały” na stronie www.maruszkin.pl