Gospodarka odpadami regulowana jest wieloma aktami, na poziomie prawa polskiego jak i europejskiego. Jednym z ważniejszych dokumentów odnoszących się do tego zagadnienia jest niewątpliwie Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów

  1. Terminologia i zakres zastosowania 

Dyrektywa ustanawia środki służące ochronie środowiska i zdrowia ludzkiego poprzez zapobieganie powstawaniu i zmniejszenie ilości odpadów oraz negatywnego wpływu ich wytwarzania i gospodarowania nimi oraz przez zmniejszenie całkowitego wpływu użytkowania zasobów i poprawę efektywności takiego użytkowania, co ma zasadnicze znaczenie dla przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym oraz dla zapewnienia konkurencyjności Unii w perspektywie długoterminowej. 

Dyrektywa zawiera kazuistyczne wyliczenie przypadków, w których jej postanowienia nie znajdą zastosowania, m.in. Dyrektywy nie stosuje się do: 

  1. wyziewów gazowych emitowanych do atmosfery, 
  1. odpadów promieniotwórcze, 
  1. wycofanych z użytku materiałów wybuchowych. 

Dyrektywa posługuje się specyficzną terminologią i zawiera definicje legalne wielu terminów: 

  1. odpady – oznaczają każdą substancję lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć, lub do których pozbycia został zobowiązany, 
  1. odzysk – oznacza jakikolwiek proces, którego głównym wynikiem jest to, aby odpady służyły użytecznemu zastosowaniu, poprzez zastąpienie innych materiałów, które w przeciwnym wypadku zostałyby użyte do spełnienia danej funkcji, lub w wyniku którego odpady są przygotowywane do spełnienia takiej funkcji w danym zakładzie lub w szerszej gospodarce. Załącznik II zawiera niewyczerpujący wykaz procesów odzysku, 
  1. unieszkodliwianie – oznacza jakikolwiek proces niebędący odzyskiem, nawet jeżeli wtórnym skutkiem takiego procesu jest odzysk substancji lub energii. Załącznik I zawiera niewyczerpujący wykaz procesów unieszkodliwiania. 

2. Hierarchia postępowania z odpadami  

Następująca hierarchia postępowania z odpadami ma zastosowanie jako kolejność priorytetów w przepisach prawa i polityce dotyczących zapobiegania powstawaniu odpadów oraz gospodarowania odpadami: 

  1. zapobieganie, 
  1. przygotowywanie do ponownego użycia, 
  1. recykling, 
  1. inne metody odzysku, np. odzysk energii i 
  1. unieszkodliwianie. 

Stosując hierarchię postępowania z odpadami, państwa członkowskie podejmują środki sprzyjające rozwiązaniom, które dają najlepszy dla środowiska wynik całkowity. Może to oznaczać dla niektórych strumieni odpadów odstąpienie od tej hierarchii, jeżeli jest to uzasadnione zastosowaniem metodologii myślenia o cyklu życia, obejmującej całkowity wpływ związany z wytwarzaniem i gospodarowaniem takimi odpadami. 

3. Produkt uboczny  

Dyrektywa nakłada na państwa członkowskie obowiązek powołania rozwiązań prawnych, pozwalających na to, aby substancja lub przedmiot powstający w wyniku procesu produkcyjnego, którego podstawowym celem nie jest produkowanie tej substancji lub tego przedmiotu, nie były uznawane za odpady, ale za produkt uboczny.  

Możliwość uznania danej substancji lub przedmiotu za produkt uboczny jest łącznym spełnianiu wymogów szczegółowo opisanych w Dyrektywnie. 

4. Utrata statusu odpadów 

Dyrektywa nakłada na państwa członkowskie obowiązek powołania rozwiązań prawnych, pozwalających na to, aby by odpady, które zostały poddane recyklingowi lub innemu procesowi odzysku, przestawały być uznawane za odpady. 

Utrata statutu odpadu może nastąpić jedynie, gdy po poddaniu procesom odzysku, dana substancja lub przedmiot spełnia łącznie wymogi szczegółowo opisane w Dyrektywie. 

5. Odzysk odpadów  

Zgodnie z treścią Dyrektywy państwa członkowskie mają obowiązek wprowadzenia rozwiązań służących zapewnieniu odzysku odpadów, który będzie zgodny z hierarchią powstawania odpadów, a także będzie bezpieczny i życia zdrowia ludzkiego oraz środowiska naturalnego. 

Jeżeli jest to konieczne do zagwarantowania prawidłowości opisanego wyżej procesowi odzysku, wprowadzana jest selektywna zbiórka odpadów oraz zakazuje się mieszania odpadów o różnych właściwościach. 

6. Unieszkodliwianie odpadów  

Państwa członkowskie zapewniają, aby w przypadkach, gdy nie zostaje przeprowadzony odzysk odpadów, odpady były poddawane bezpiecznym procesom unieszkodliwiania zgodnym z przepisami dotyczącymi ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska. 

7. Koszty gospodarowania odpadami  

Zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci” koszty gospodarowania odpadami, w tym koszty związane z niezbędną infrastrukturą i jej eksploatacją, ponosi pierwotny wytwórca odpadów lub obecny lub poprzedni posiadacz odpadów. 

8. Zezwolenia i rejestracje  

Państwa członkowskie wymagają, aby wszystkie zakłady lub przedsiębiorstwa, które zamierzają dokonywać przetwarzanie odpadów, uzyskały zezwolenie od właściwego organu. 

Dyrektywa wymaga, aby państwa członkowskie prowadziły rejestr: 

  1. zakładów lub przedsiębiorstw zajmujących się zawodowo zbieraniem lub transportem odpadów, 
  1. dealerów lub brokerów, oraz 
  1. zakładów lub przedsiębiorstw, które podlegają zwolnieniom z wymogów posiadania zezwoleń. 

9. Plany gospodarki odpadami  

Dyrektywa nakłada na państwa członkowskie wymóg opracowania co najmniej jednego planu gospodarki odpadami, które razem lub z osobna będą obejmowały pokrywają cały obszar geograficzny danego państwa członkowskiego. Plany te przedstawiają obecny stan gospodarki odpadami oraz określają rozwiązania dostosowujące gospodarkę odpadami do wymogów Dyrektywy. 

10. Inspekcje i sprawozdawczość 

Zakłady lub przedsiębiorstwa, które dokonują procesów przetwarzania odpadów, zakłady lub przedsiębiorstwa, które zawodowo zajmują się zbieraniem lub transportem odpadów, brokerzy i dealerzy oraz zakłady lub przedsiębiorstwa produkujące odpady niebezpieczne podlegają odpowiednim okresowym kontrolom, przeprowadzanym przez właściwe organy. 

Dodatkowo opisane wyżej podmioty mają obowiązek prowadzenia w porządku chronologicznym ewidencji: 

  1. ilości, charakteru, miejsca pochodzenia tych odpadów oraz ilości produktów i materiałów powstałych w wyniku przygotowania do ponownego użycia, recyklingu lub innych procesów odzysku, oraz 
  1. w odpowiednich przypadkach, miejsca przeznaczenia, częstotliwości zbierania, sposobu transportu oraz przewidywanej metody przetwarzania odpadów. 

11. Środki Karne  

Państwa członkowskie określają przepisy dotyczące sankcji stosowanych w przypadku naruszeń przepisów Dyrektywy, a także stosują wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia ich wykonania. Sankcje muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. 

12. Uwagi końcowe

W celu zapoznania się z treścią Dyrektywy, oraz innymi materiałami, zachęcamy do skorzystania z zakładki „materiały” na stronie maruszkin.pl.

Cotygodniowy newsletter

O wszystkim, co najistotniejsze w branży ochrony środowiska informujemy na bieżąco w biuletynie Kancelarii Maruszkin.

Jesteśmy partnerem:
  • pspa
  • cpc
  • pipc

Kontrast

Rozmiar tekstu

facebook linkedin twitter mail contrast letter