Wybór Karola Nawrockiego na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w czerwcu 2025 r. budzi istotne pytania dotyczące przyszłości krajowej polityki klimatycznej oraz relacji Polski z Unią Europejską w kontekście Zielonego Ładu. Celem niniejszego artykułu jest przeanalizowanie kompetencji Prezydenta RP w zakresie wpływu na legislację środowiskową, zestawienie stanowisk Karola Nawrockiego dotyczących transformacji klimatycznej oraz ocena możliwych konsekwencji jego prezydentury dla realizacji polityki klimatycznej UE w Polsce.
Kompetencje Prezydenta RP w zakresie legislacji środowiskowej
Zgodnie z Konstytucją RP (art. 122–133), Prezydent pełni funkcję strażnika Konstytucji oraz posiada określone instrumenty wpływu na proces legislacyjny:
- prawo weta ustawodawczego: Prezydent może odmówić podpisania ustawy i zwrócić ją Sejmowi; weto może zostać odrzucone większością 3/5 głosów przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
- inicjatywa ustawodawcza: choć rzadko wykorzystywana, umożliwia zgłaszanie własnych projektów ustaw.
- skierowanie ustawy do Trybunału Konstytucyjnego: Prezydent może, przed podpisaniem ustawy, skierować ją do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie jej zgodności z Konstytucją, co wstrzymuje proces legislacyjny do czasu wydania orzeczenia.
- Zarządzanie referendum ogólnokrajowym po uzyskaniu zgody Senatu.
W praktyce, prawo weta stanowi najistotniejsze narzędzie w rękach Prezydenta RP w zakresie blokowania niepożądanych, z jego punktu widzenia, inicjatyw legislacyjnych.
Stanowisko Karola Nawrockiego wobec polityki klimatycznej i środowiskowej
W kampanii prezydenckiej oraz wcześniejszych wystąpieniach Karol Nawrocki wyraźnie akcentował:
- Sceptycyzm wobec unijnej polityki klimatycznej: deklarował m.in., że nie podpisze ustaw implementujących Zielony Ład[1],
- Wsparcie dla energetyki jądrowej: jako alternatywy wobec polityki dekarbonizacji opartej na OZE[2].
W licznych wystąpieniach medialnych podkreślał rolę państwa narodowego i konieczność ochrony interesów rolników i sektora przemysłowego w kontekście unijnych regulacji klimatycznych[3].
Niewdrożone akty prawne i możliwy wpływ Prezydenta
W najbliższych latach Polska musi przyjąć szereg ustaw wdrażających unijne regulacje klimatyczne i środowiskowe, w tym m.in.:
- CBAM – rozporządzenie o opłacie granicznej od emisji CO₂ (wymaga wyznaczenia organów i systemu nadzoru),
- PPWR – rozporządzenie o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (wymaga ustawy wdrażającej ROP i określenia kompetencji instytucji krajowych),
- ETS 2 – system handlu emisjami dla transportu i budynków (potrzebna krajowa transpozycja i system rozliczeń),
Prezydent, wykorzystując swoje prawo weta, może skutecznie blokować przyjęcie tych ustaw albo opóźniać procesy legislacyjne poprzez kierowanie projektów do Trybunału Konstytucyjnego.
Potencjalne środki nacisku ze strony UE
Jeśli Polska – korzystając z prezydenckiego weta i opóźnień legislacyjnych – będzie zwlekać z implementacją kluczowych dyrektyw unijnych lub zignoruje orzeczenia TSUE, Unia Europejska dysponuje szeregiem instrumentów:
- procedura naruszeniowa (infringement) – Komisja Europejska może wszcząć postępowanie przeciwko państwu członkowskiemu, które narusza prawo UE. W przypadku braku reakcji, sprawa trafia do Trybunału Sprawiedliwości UE, który może orzec obowiązek usunięcia naruszenia oraz w konsekwencji niewykonania wyroku nałożyć kary finansowe (na podstawie art. 260 TFUE),
- kary dzienne – w przeszłości TSUE nałożył na Polskę kary sięgające pół miliona euro dziennie (kopalnia Turów) – łącznie około 70 mln € za 136 dni oporu, które zostały następnie potrącone z funduszy UE[4],
- kompensacja i potrącenia – Komisja Europejska może potrącić nałożone kary bezpośrednio z należnych Polsce transz funduszy unijnych – w przypadku niewdrożenia wyroku TSUE dotyczącego likwidacji tzw. dyscyplinarnej izby Sądu Najwyższego (utworzonej w 2019 r. i uznanej przez TSUE za zagrażającą niezależności sądownictwa), od 2022 do 2023 roku potrącono w ten sposób ok. 320 mln €[5].
- Reakcje międzynarodowe i przyszłość polityki klimatycznej UE
Wybór Karola Nawrockiego został szeroko skomentowany w zagranicznej prasie:
- The Guardian ostrzega przed ryzykiem osłabienia solidarności UE w obszarach Zielonego Ładu i polityki migracyjnej, co może skutkować fragmentacją unijnych priorytetów klimatycznych[6] ,
- Politico Europe zauważa ryzyko konsolidacji eurosceptycznego sojuszu prezydentów z Polski, Węgier i Słowacji, co może wpływać na spójność stanowisk UE w negocjacjach klimatycznych i gospodarczych[7].
W kontekście polityki klimatycznej UE, wybór prezydenta Nawrockiego wzmacnia sygnalizowane w mediach obawy o potencjalne opóźnienia lub lawinę weta w kwestiach kluczowych dla wdrażania Europejskiego Zielonego Ładu. Taka możliwość koordynowanego oporu może nie tylko osłabić spójność unijnych działań środowiskowych, lecz także wywołać falę nacisków wielostronnych – od procedur prawnych po renegocjacje polityczne – co w najlepszym razie opóźni, a w najgorszym może zaognić napięcia między członkami UE, w tym w sferze energetyki i handlu.
Podsumowanie
Wybór Karola Nawrockiego na Prezydenta RP może znacząco wpłynąć na kierunek polityki klimatycznej. Jego sceptycyzm wobec Zielonego Ładu, akcentowanie suwerenności energetycznej oraz deklarowany sprzeciw wobec części regulacji unijnych zwiększają ryzyko blokowania reform środowiskowych. Choć kompetencje prezydenckie nie dają pełnej inicjatywy, to prawo weta oraz możliwość oddziaływania na debatę publiczną mogą w istotny sposób wpływać na przyszłość polityki klimatycznej w Polsce i tempo realizacji unijnych zobowiązań.
[1] https://energetyka24.com/elektroenergetyka/wiadomosci/nawrocki-u-mentzena-musimy-odrzucic-zielony-lad-w-referendum
[2] https://rejestracjabdo.pl/karol-nawrocki-o-zielonym-ladzie
[3] por. https://www.bankier.pl/wiadomosc/Stop-Zielonemu-ladowi-wsparcie-dla-rolnikow-Nawrocki-z-planem-dla-polskiej-wsi-8920366.html, https://wiadomosci.onet.pl/swiat/karol-nawrocki-kontrastuje-lojalnosc-dla-nato-sceptycyzm-wobec-ue/qz6qt6n?
[4] https://verfassungsblog.de/contesting-the-ultimate-leverage-to-enforce-eu-law
[5] https://www.politico.eu/article/eu-court-upholds-320-million-fine-against-poland-violating-rule-of-law
[6] https://www.theguardian.com/world/2025/jun/02/poland-election-populist-nawrocki-triumph-threatens-place-at-europe-top-table
[7] https://www.politico.eu/article/right-wing-karol-nawrocki-europe-leader-congratulation-poland-president-election/
