W IV kwartale 2025 r. Rada Ministrów planuje przyjąć projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw, mający na celu transpozycję znowelizowanej Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1785, znanej jako IED 2.0 (Industrial Emissions Directive). Dyrektywa ta wprowadza istotne zmiany w zakresie kontroli emisji przemysłowych, obejmując również sektor intensywnego chowu zwierząt.
Kluczowe zmiany w IED
1. Nowe obowiązki przy ustalaniu emisji
- Firmy będą musiały przeprowadzać analizy, by określić najniższe możliwe poziomy emisji (tzw. BAT-AEL).
- Zasady ustalania dopuszczalnych emisji będą ujednolicone.
2. Odstępstwa od norm – ściślejsze zasady
- Doprecyzowano, kiedy i na jakiej podstawie można uzyskać odstępstwo od standardów emisji.
- Każde odstępstwo ma być oceniane pod kątem wpływu na środowisko.
3. Pozwolenia zintegrowane – więcej instalacji objętych obowiązkiem
- Pozwolenie zintegrowane będą musiały mieć także nowe typy zakładów, np. związane z produkcją baterii czy wydobyciem metali (m.in. lit, kobalt, miedź).
- Instalacje, które już były powiązane technologicznie z innymi objętymi pozwoleniami (np. walcownie, kuźnie), zostaną ujęte wprost.
- Pojawią się przepisy ułatwiające ustalenie, który organ wydaje decyzję.
4. Zgłoszenia dla ferm – ale z ambitnymi wymaganiami
- Dla dużych hodowli drobiu i świń przewidziano uproszczoną procedurę zgłoszenia – ale z ambitnymi normami środowiskowymi.
5. Nowe elementy pozwoleń
- Pozwolenia będą musiały obejmować także kwestie związane z uciążliwym zapachem (odory) i doprecyzowanie zasad identyfikacji zanieczyszczeń.
6. System cyfrowy i przejrzystość
- Powstanie elektroniczny system obsługi pozwoleń zintegrowanych.
- Wzmocniony zostanie udział społeczeństwa także w procedurach aktualizacji decyzji w zakresie konkluzji BAT.
7. Doprecyzowanie wymagań w zakresie systemu zarządzania środowiskowego (EMS)
8. Odporność na kryzysy i otwarcie na innowacje
- Nowe przepisy mają pozwolić na szybką reakcję w razie np. katastrofy naturalnej.
- Wprowadzenie przepisów określających wsparcie dla innowacji.
9. Odpowiedzialność i sankcje w IED
- Doprecyzowanie kar i sankcji za naruszenia.
- Wprowadzenie możliwości wnioskowania o odszkodowanie przez osoby, które poniosły szkodę na zdrowiu wskutek działania instalacji.
Wprowadzone zostaną również przepisy zapewniające uwzględnienie części zarzutów Komisji Europejskiej w ramach naruszenia 2023/2173.
Przy okazji zostaną zapewne również przyjęte propozycje deregulacyjne, które oznaczone są numerem projektu UDER44. Zakładają one:
- zmianę art. 215 Poś poprzez rezygnację lub doprecyzowanie zakresu analizy pozwolenia zintegrowanego jakiej dokonuje organ po publikacji konkluzji BAT;
- ujednolicenie wymagań w zakresie obowiązku posiadania pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzenie do kanalizacji ścieków przemysłowych w przypadku gdy uwolnienia te uregulowane są już na gruncie konkluzji BAT w sposób zapewniający taki sam lub lepszy poziom ochrony środowiska;
- wyjaśnienie zasadności kontroli przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska instalacji zlokalizowanych na morzu (morskich farm wiatrowych) także poza wadami terytorialnymi RP np. w wyłącznej strefie ekonomicznej.
Co dalej z IED?
Planowane na IV kwartał br. przyjęcie projektu przez Radę Ministrów to dopiero pierwszy krok w procesie legislacyjnym. Następnie projekt trafi do Sejmu i Senatu, a po uchwaleniu zostanie przekazany Prezydentowi do podpisu. Polska, podobnie jak pozostałe państwa członkowskie UE, ma czas do 1 lipca 2026 r. na wdrożenie dyrektywy IED 2.0 do prawa krajowego. Choć termin ten może wydawać się odległy, w rzeczywistości czasu jest niewiele – zwłaszcza że projekt zawiera liczne i istotne zmiany, które mogą jeszcze ulec modyfikacjom, m.in. w toku konsultacji publicznych.
