Metan jest silnym gazem cieplarnianym, szczególnie w perspektywie krótkoterminowej. Jak wskazuje Międzynarodowa Agencja Energii (MAE) działania nakierowane na ograniczenie emisji metanu będą szczególnie istotne w okresie do 2030 r., gdyż ich istotna redukcja może przełożyć się na zahamowanie procesu globalnego ocieplenia. Zdecydowana redukcja emisji metanowych może dać klimatowi chwilę oddechu i pozostawić otwartą możliwość osiągnięcia przez społeczność międzynarodową celów migracyjnych Porozumienia Paryskiego.
Poniżej prezentujemy wyniki naszych analiz, przede wszystkim dotyczących Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1787 z dnia 13 czerwca 2024 r. w sprawie redukcji emisji metanu w sektorze energetycznym oraz zmieniające rozporządzenie, tzw. rozporządzenie metanowe (link).
Jednym z największych emitentów metanu jest sektor energetyczny.
Źródło: MAE, Global Methane Tracker 2024 (link)
Konieczność podjęcia działań zakresie ograniczenia emisji metanu dostrzegła Komisja Europejska, która pod koniec 2020 r. przyjęła strategię UE na rzecz ograniczenia emisji metanu (link). Następnie UE wraz z USA zainicjowały tzw. „Global Methane Pledge” podczas konferencji klimatycznej w Glasgow (COP26). W ramach inicjatywy państwa zobowiązały się do współpracy w celu zbiorowego zmniejszenia emisji metanu o co najmniej 30% poniżej poziomów z 2020 r. do 2030 r. Na moment obecny zobowiązanie podpisało 156 krajów, które odpowiadają za około 55% emisji metanu w światowym sektorze energetycznym.
Jakie działania w sprawie emisji metanu podejmują USA i Chiny?
W USA zmiany legislacyjne pozwalające ograniczyć emisje metanu wprowadza IRA (tj. Inflation Reduction Act), inicjująca program redukcji emisji metanu . IRA wprowadza opłatę za metan emitowany przez przedsiębiorstwa naftowe i gazowe, które zgłaszają emisje zgodnie z ustawą o czystym powietrzu. Opłata dotyczy obiektów, które emitują ponad 25 000 t eq. CO2 rocznie i przekroczą obowiązujące progi emisyjne metanu. Opłata rozpocznie się od 900 USD za tonę metryczną metanu zgłoszoną w roku kalendarzowym 2024, wzrastając do 1500 USD w 2026 r.
Za to w Chinach Ministerstwo Ekologii i Środowiska w 2023 r. przyjęło Krajowy Plan Działania na rzecz Metanu. Plan jest na moment obecny dość dość niejednoznaczny i należy spodziewać się jego uszczegółowienia w niedalekiej przyszłości. Zakłada on budowę systemu monitorowania i raportowania emisji oraz wzmocnienie zdolności wykrywania wycieków metanu. Ponadto w ramach planu przewidziano działania zmierzające do obniżenia chińskich emisji z sektora energetycznego do 2030.
Unia Europejska po wydłużonym procesie negocjacyjnym w czerwcu 2024 r. przyjęła rozporządzenie metanowe, które ma umożliwić wspólnocie zrealizowanie obowiązków wynikających z Global Methane Pledge
Jakie ograniczenia czekają polskie kopalnie?
W sferze publicznej rozporządzenie metanowe wzbudzało bardzo duże kontrowersje z powodu restrykcyjnych norm emisyjnych, które przewidywał projekt Komisji Europejskiej (link). W procesie legislacyjnym udało się, jednak złagodzić restrykcje początkowo zakładane przez Komisję.
Jak zazwyczaj w przypadku legislacji środowiskowej, jednym z jej fundamentów będzie system MRV (tj. monitorowania i raportowania). Operatorzy kopalni będą zobowiązani do ciągłego monitorowania emisji metanu. Jednocześnie do dnia 5 sierpnia 2025 r., a następnie do 31 maja każdego roku operatorzy kopalń będą przedkładać właściwym organom raport zawierający dane dotyczące rocznej emisji metanu na poziomie źródła.
Jednak, największe kontrowersje w zakresie rozporządzenia metanowego budzą przepisy dotyczące limitów emisyjnych.
Limity mają zastosowanie do emisji metanu z czynnych podziemnych kopalń węgla i obejmują:
- emisje metanu ze wszystkich szybów wentylacyjnych użytkowanych przez operatora kopalni;
- emisje metanu ze stacji odmetanowania i z systemu odmetanowania, niezależnie od tego, czy powstają one w wyniku celowego lub niezamierzonego uwalniania do atmosfery czy też spalania niecałkowitego w pochodni.
- emisje metanu występujące podczas działalności powydobywczej oraz na terenie kopalni węgla.
Co istotne progi emisyjne stosuje się rocznie na kopalnię oraz na operatora, jeżeli jeden podmiot prowadzi kilka kopalń węgla. Poziomy dowolnych emisji będą stopniowo maleć i odpowiednio:
- od dnia 1 stycznia 2027 r. zakazane będzie uwalnianie metanu do atmosfery z szybów wentylacyjnych w kopalniach węgla emitujących ponad pięć ton metanu na kilotonę wydobytego węgla i
- od dnia 1 stycznia 2031 r. zakazane będzie uwalniania metanu do atmosfery z szybów wentylacyjnych w kopalniach węgla emitujących ponad trzy tony metanu na kilotonę wydobytego węgla.
Powyższe progi nie mają zastosowania do wydobycia węgla koksowego. Nie będą też relewantne podczas awarii.
Z pewnością sprostanie tym progom będzie wyzwaniem dla polskich kopalni co ilustruje poniższy wykres opracowany przez Polski Instytut Ekonomiczny.
Tygodnik Gospodarczy PIE, maj 2024 r.
Import paliw kopalnych a emisje metanu
Unijne regulacje nie będą też obojętne dla importerów paliw kopalnych. Od 2025 r. podmioty te będą musiały raportować szereg informacji wskazanych w załączniku IX do rozporządzenia. Następnie od 2027 r. raportowane dane będą musiały pochodzić z ekwiwalentnych do unijnych systemów monitorowania emisji. Doświadczenia pozyskane przez nas w trakcie implementacji CBAM’u wskazują, iż z pewnością będzie to ogromne wyzwanie dla importerów.
Rozporządzenie przewiduje też maksymalne wartości intensywności emisji metanu pochodzących z produkcji ropy naftowej, gazu ziemnego i węgla wprowadzanych do obrotu w Unii. Tutaj, jednak na szczegóły trzeba jeszcze poczekać, gdyż Komisja określi je w drodze rozporządzenia delegowanego.
Sektor ropy i gazu w UE
Tak jak w przypadku dwóch powyżej omówionych sektorów, europejskie przedsiębiorstwa z sektora ropy też nie unikną obowiązku monitorowania i raportowania swoich emisji metanu.
Do tego rozporządzenie metanowe przewiduje kompleksowe regulacje w zakresie wykrywania i naprawiania wycieków. W praktyce wycieki odpowiadają za znaczną cześć emisji metanu i relatywnie łatwo im zapobiec (tzw. program LDAR).
Ponadto rozporządzenie zakazuje, z wyjątkiem wyjątkowych okoliczności, celowego uwalniania metanu do atmosfery. Przekłada się to między innymi na zakaz uwalniania do atmosfery lub spalania gazu w pochodni z wyjątkiem sytuacji nadzwyczajnych lub awaryjnych.
Nasz komentarz
Redukcja emisji metanu jest niezbędna do osiągnięcia celów Porozumienia Paryskiego i w wielu przypadkach można ją osiągnąć relatywnie niskim kosztem. Unia w celu realizacji swoich zobowiązań przyjęła rozporządzenie metanowe. Dla wielu podmiotów, w tym polskich kopalni, implementacja rozporządzenia będzie z pewnością ogromnym wyzwaniem w pierwszych latach. W razie konieczności wsparcia zachęcamy do kontaktu.
Osobom chcącym się zapoznać z szerszą interdyscyplinarną analizą polecamy opracowanie przygotowane przez Oxford Institute for Energy Studies pod linkiem: KLIK .
Autor: Jakub Bednarek
Zachęcamy do kontaktu: jakub.bednarek@maruszkin.pl
