Branża lotnicza objęta jest od 2012 roku systemem EU ETS, co w coraz większym stopniu wpływać będzie na jej działanie na terenie Unii Europejskiej – najnowsza propozycja Komisji proponuje rewizję tego systemu dla lotnictwa.
- Czym jest system ETS?
System ETS jest instrumentem prawnym wymagającym od wybranych przedsiębiorców umarzania tzw. uprawnień do emisji za każdy ekwiwalent CO2 wyemitowany do atmosfery. Ma on na celu obarczenie szkód środowiskowych oraz klimatycznych dodatkowym kosztem (zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”). Jednakże, do niedawna był to koszt dość znikomy, jako że system działa już od 2005 roku, a dopiero od 2018 można było zauważyć faktyczny wzrost kosztów dla przedsiębiorstw wysokoemisyjnych.
Obecnie, system podzielony jest na dwa swoje główne komponenty, odmiennie regulując obszar tzw. instalacji oraz branżę lotniczą. Ta druga została wyszczególniona już w 2012 roku, więc pod koniec tak zwanej drugiej fazy systemu, w ramach starań o zatrzymanie wzrostu emisyjności transportu lotniczego. Zaznaczyć należy również, że emisje w EU z transportu lotniczego wynoszą do 4% całkowitych rocznych emisji w UE, oraz około 2% światowych.
2. Kto jest objęty systemem ETS w sektorze lotniczym?
Pierwotnie, ETS dla lotnictwa miał obejmować wszelkie loty lądujące bądź startujące z europejskich lotnisk. Jednakże sprzeciw Stanów Zjednoczonych jak i Chin spowodował ostudzenie ambicji. Obecnie, emisjami objęte są tylko wszystkie loty wewnątrz Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EEA) oraz między EEA oraz UK oraz Szwajcarią.
Obowiązanymi podmiotami do umarzania emisji za wspomniane loty są tzw. operatorzy statków powietrznych. Operator ten to osoba, która eksploatuje statek powietrzny w czasie wykonywania działania lotniczego wymienionego w załączniku I (opisującego czym jest „działanie lotnicze”) do dyrektywy ETS, lub właściciela statku powietrznego, w przypadku gdy wspomniana osoba nie jest znana lub nie została wskazana przez właściciela statku powietrznego.
Należy wspomnieć również o systemie CORSIA, który jest duchowym następcą propozycji Komisji z 2011 roku, obniżającego emisyjność międzynarodowego transportu lotniczego. Został on opracowany jednakże w ramach negocjacji międzynarodowych i jest aktem prawa międzynarodowego, nie zaś europejskiego.
3. Jakie obowiązki spoczywają na operatorach?
Podobnie jak w przypadku instalacji, przedsiębiorca operujący samolotem obowiązany jest do monitorowania emisji, weryfikowania oraz umarzania uprawnień względem emisji jakie powoduje. Również, miernikiem emisyjności są tzw. ekwiwalenty tony CO2 wyemitowanej do atmosfery, za którą należy umorzyć, pod groźbą kary, w odpowiednim urzędzie uprawnienie do jej wyemitowania.
Zdecydowana większość uprawnień do emisji przydzielana jest darmowo operatorom lotniczym (82%) gdy tylko 15% sprzedawana jest na aukcjach. Dla porównania, dla instalacji w 2020 roku przeznaczono na darmowy przydział tylko 30% uprawnień.
4. Czy system ETS ulegnie zmianie?
Obecnie, w ramach pakietu ustawodawczego Fit for 55, będącego wdrożeniem założeń ukazanych w Europejskim Zielonym Ładzie, planuje się rewizje systemu ETS, w tym części dotyczącej lotnictwa.
Nowelizacja, w duchu zielonej transformacji, stara się ukrócić przywileje jakimi sektor lotniczy cieszył się do tej pory. Wśród rozwiązań jest obniżenie ilości darmowych przydziałów oraz stopniowe zmniejszanie ilości uprawnień w celu podwyższenia ich ceny i „wypierania” wysokoemisyjnych rozwiązań sektora. W praktyce, jest to jedynie ujednolicenie lotnictwa z dotychczas działającymi rozwiązaniami prawnymi dla ETS-u dla instalacji.
Kolejną propozycją Komisji jest włączenie wspomnianego systemu CORSIA do EU ETS, który obecnie jest w swojej fazie pilotażowej do 2023 roku. Należy również zaznaczyć, że system CORSIA nie wpływa w znaczący sposób na zmniejszenie emisyjności ze względu na decyzje podjęte podczas pandemii COVID-19, które sprawiają, że linie lotnicze poniosą jak najniższe koszty z bycia objętymi tym systemem.
5. Uwagi końcowe
W celu zapoznania się z dyrektywą ETS, bądź innymi aktami i pomocami, zachęcamy do skorzystania z zakładki materiały na stronie www.maruszkin.pl
