W dniu 12 września została opublikowana w Dzienniku Ustaw (wcześniej podpisana przez Prezydenta) ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw. Tutaj dostępny jest link do ustawy: https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2023/1852
Zgodnie z przepisami, ustawa wchodzi w życie 30 dni od dnia ogłoszenia, a zatem 12 października.
System kaucyjny w skrócie
System kaucyjny będzie tworzony przez przedsiębiorców wprowadzających do obrotu napoje w opakowaniach. Przedsiębiorcy, którzy wprowadzają na rynek napoje w opakowaniach objętych kaucją, będą musieli na tych opakowaniach umieścić informację o wysokości kaucji. Przedsiębiorcy ci powołają podmiot reprezentujący, który będzie odpowiedzialny za wdrożenie i prowadzenie systemu.
Z kolei sklepy, które będą uczestniczyć w systemie, będą zobowiązane do zwrotu pobranej przy zakupie kaucji w momencie zwrotu opakowań lub odpadów opakowaniowych objętych kaucją. Do systemu obowiązkowo wchodzą sklepy o powierzchni powyżej 200 m kw., które będą zobowiązane do zbiórki pustych opakowań oraz zwrotu kaucji. Dla mniejszych placówek będzie to dobrowolne, ale i tak będą musiały pobrać kaucję od objętych opakowań.
Cel ustawy
Celem projektu ustawy jest wprowadzenie ram prawnych do funkcjonowania systemu kaucyjnego w zakresie następujących opakowań:
- jednorazowych butelek z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do trzech litrów,
- opakowań szklanych na napoje wielokrotnego użytku o pojemności do półtora litra,
- puszek metalowych na napoje o pojemności do jednego litra.
Przez system kaucyjny należy rozumieć system, w którym przy sprzedaży produktów w opakowaniach na napoje będących napojami pobierana jest opłata, która jest zwracana w momencie zwrotu opakowań albo odpadów opakowaniowych bez konieczności okazania paragonu potwierdzającego wcześniejsze uiszczenie kaucji. Nieodebrana kaucja zostanie przeznaczona na finansowanie systemu kaucyjnego.
Często jesteśmy pytani, czy tzw. „małpki” są objęte systemem kaucyjnym. W świetle obecnego projektu- nie, nie są objęte system kaucyjnym, gdyż w przypadku butelek szklanych systemem kaucyjnym objęte są butelki wielokrotnego użytku o v= 1,5 l, a małpki takim opakowaniem nie są.
Przyczyny uchwalenia ustawy o systemie kaucyjnym
W art. 9 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, potocznie zwaną dyrektywą SUP przedstawia się obowiązek zapewnienia selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych powstałych z butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do trzech litrów wraz z ich zakrętkami i wieczkami na poziomie 77% w 2025 r. oraz 90% w 2029 r.
W Polsce cześć opakowań szklanych, będących głownie butelkami po piwie jest już objęta systemem kaucyjnym. Ten system jednak nie jest uregulowany prawnie i został stworzony przez wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje na zasadzie dobrowolności.
W Polsce puszki metalowe stanowią około 30% opakowań napojowych. Objęcie tego rodzaju opakowań systemem kaucyjnym ma spowodować wzrost osiąganych poziomów zbierania i recyklingu odpadów opakowaniowych z metalu. Przewiduje się też korzystny wpływ na ekonomię.
Ile będzie wynosić kaucja?
Zgodnie z projektem rozporządzenia kwietniowego, kaucja ma wynosić 50 groszy. Ma być ona zwracana konsumentowi przy zwrocie opakowania bez konieczności okazania paragonu zakupu.
Poziomy selektywnej zbiórki powyższych opakowań
To, co się wiąże z systemem kaucyjnym, to również obowiązek realizacji określonego % selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych na rok.
Jak czytamy w projekcie dla wszystkich opakowań objętych systemem kaucyjnym, w 2025 r. poziom zbiórki ma wynosić 77%, w 2026 r.- 81%, w 2027 r.- 84%, w 2028 r.- 87% a w 2029 r. i kolejnych latach- 90%. Obrazowo przedstawia to Załącznik 1 do ustawy wprowadzającej system kaucyjny:
Są to wysokie poziomy selektywnej zbiórki opakowań i odpadów opakowaniowych i branża może mieć realny problem z uzyskaniem tych poziomów.
Jeżeli przedsiębiorca nie osiągnie wymaganych prawem poziomów będzie zobowiązany do uiszczenia opłaty produktowej.
Należy również wskazać, że zgodnie z ustawą o systemie kaucyjnym, do osiągniętych poziomów selektywnego zbierania wlicza się jedynie opakowania i odpady opakowaniowe selektywnie zebrane w ramach systemu kaucyjnego.
- Oznakowanie na opakowaniu objętym systemem kaucyjnym
Przewiduje się, że opakowania objęte systemem kaucyjnym będą specjalnie oznakowane. Wzór oznakowania został przedstawiony jako Załącznik 2 do ustawy wprowadzającej system kaucyjny.
Zgodnie z nim, oznakowanie ma być widoczne, wyraźne, czytelne i trwałe. Ma również kontrastować z tłem oraz znajdować się na etykiecie.
Wzór oznakowania przedstawiamy poniżej:
Wprowadzenie systemu kaucyjnego stawia przed przedsiębiorcami wiele nowych wyzwań.
Jeżeli potrzebujecie Państwo naszego prawnego wsparcia w tym temacie, zapraszamy do kontaktu.
Autorka: Magda Biernat-Kopczyńska
Zachęcamy do kontaktu: magda.biernat@maruszkin.pl
