Wysoki poziom ochrony w dziedzinie środowiska naturalnego stanowi ważny punkt polityki unijnej. Wzrost przestępstw przeciwko środowisku oraz dotychczasowe niewystarczające środki przeciwdziałania tym zjawiskom wzbudza zaniepokojenie państw członkowskich. Aby temu przeciwdziałać, UE przyjęła dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/99/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie ochrony środowiska poprzez prawo karne.
- Terminologia i zakres stosowania
Dyrektywa określa listę poważnych przestępstw, które powodują szkodę w środowisku. ustanawia środki w zakresie prawa karnego celem skuteczniejszej ochrony środowiska.
Dyrektywa posługuje się specyficzną terminologią i zawiera definicje legalne, m.in:
- „osoba prawna”- jest to podmiot prawny posiadający taki status zgodnie z właściwym prawem krajowym, z wyjątkiem państw lub organów publicznych sprawujących władzę państwową oraz z wyjątkiem międzynarodowych organizacji publicznych,
- „bezprawne”- w tym kontekście termin odnosi się do naruszenia unijnego prawa lub prawa krajowego nadającego skutek prawodawstwu UE, o którym mowa w załącznikach do omawianej dyrektywy.
2. Przestępstwa
Państwa członkowskie zostały zobowiązane by postępowania wymienione w dyrektywnie (dyrektywa wymienia 9 takich czynów), które zostały dokonane bezprawnie i umyślnie lub które są efektem co najmniej rażącego niedbalstwa, zostały ujęte jako przestępstwa karne.
Ogólnie czynami tymi są:
- zrzut, emisja lub wprowadzanie w inny sposób substancji niebezpiecznych do powietrza, gleby lub wody,
- zbieranie, transport, odzysk lub unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych,
- przemieszczanie znaczących ilości odpadów,
- eksploatacja zakładu przemysłowego, który prowadzi działalność niebezpieczną lub w którym składuje się substancje niebezpieczne, (np. chemikalia),
- produkcja, przetwarzanie, przechowywanie, wykorzystywanie, transport, przywóz, wywóz lub usuwanie materiałów jądrowych oraz niebezpiecznych materiałów promieniotwórczych,
- zabijanie jak również posiadanie znaczących okazów chronionych gatunków zwierząt i roślin lub handel tymi okazami,
- niszczenie siedlisk chronionych,
- produkcja i wykorzystywanie substancji, które zubażają warstwę ozonową (np. substancji chemicznych w gaśnicach lub rozpuszczalnikach), lub handel nimi.
3. Kary i sankcje
Państwa członkowskie są zobowiązane do zapewnienia, że m.in.:
- przestępstwa lub przejawy bezprawnego zachowania wskazane powyżej będą podlegać skutecznym, proporcjonalnym i odstraszającym sankcjom karnym mających zastosowanie do osób fizycznych.
- osoby prawne będą mogły podlegać odpowiedzialności za przestępstwa popełnione na ich korzyść przez osoby zajmujące pozycję kierowniczą w oparciu o prawo do reprezentowania, uprawnienia do podejmowania decyzji w imieniu osoby prawnej lub do sprawowania kontroli w strukturach osoby prawnej. Osoby prawne są odpowiedzialne również w przypadku, kiedy to z powodu braku nadzoru lub kontroli ze strony takiej osoby zajmującej pozycję kierowniczą popełnienie takiego przestępstwa było możliwe.
- odpowiedzialność względem osób prawnych nie wyklucza postępowania karnego przeciwko osobom fizycznym, które są uznane za sprawców, podżegaczy lub pomocników w popełnianiu przedstawionych powyżej przestępstw.
Obowiązkiem państw członkowskich jest ściganie przestępstw przeciwko środowisku.
4. Uwagi końcowe
W celu zapoznania się z treścią Dyrektywy oraz innymi materiałami, zachęcamy do skorzystania z zakładki „materiały” na stronie maruszkin.pl
