30 listopada 2022 r. Unia Europejska opublikowała długo oczekiwaną propozycję rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (link do materiałów na Maruszkin.pl)
Ogólnym celem rozporządzenia jest ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko opakowań i odpadów z nich powstających.
Projekt rozporządzenia wprowadza istotne zmiany do obecnego prawa polegające na:
1. ograniczenie wytwarzanie odpadów opakowaniowych,
2. efektywna kosztowo promocja gospodarki o obiegu zamkniętym w zakresie opakowań, 3. promocja wykorzystania w opakowaniach materiałów pochodzących z recyklingu
1. Dlaczego UE podejmuje działania w zakresie opakowań i odpadów opakowaniowych?
Opakowania mają duży wpływ na środowisko. Są jednym z głównych czynników zużycia surowców pierwotnych, a odpady opakowaniowe zanieczyszczają powietrze i glebę i stanowią około połowy odpadów morskich. Pomimo, że współczynniki recyklingu w UE wzrosły, ilość wytwarzanych odpadów rośnie szybciej niż faktyczny recykling, a przyrost ten w ciągu ostatnich 10 lat wyniósł ponad 20%, w szczególności jeśli chodzi o opakowania jednorazowego użytku.
Mimo obowiązującej dyrektywy w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych z 1994 r. nie udało się ograniczyć negatywnego wpływu opakowań na środowisko. Jako przykład można wskazać, że wciąż dochodzi do marnotrawstwa stosowanych niepotrzebnych opakowań, wzrasta udział opakowań, które nie nadają się do recyklingu, czy ograniczone wykorzystanie materiałów z recyklingu w opakowaniach z tworzyw sztucznych, co oznacza ogromne straty cennych zasobów. Unia Europejska postanowiła to zmienić.
2. Najważniejsza zmiana
Najważniejszą zmianą w zakresie opakowań i odpadów opakowaniowych jest zmiana rodzaju aktu prawnego z obowiązującej dyrektywy na projektowane rozporządzenie.
Do tej pory przepisy dotyczące opakowań i odpadów opakowaniowych obowiązywały właśnie w formie dyrektywy 94/62/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych.
1. Dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do osiągnięcia określonego wyniku, ale pozostawiają im swobodę co do wyboru metody. Kraje UE muszą przyjąć środki potrzebne do włączenia dyrektyw do prawa krajowego (transpozycji), aby osiągnąć cele wyznaczone w dyrektywie.
2. Z kolei projekt nowych przepisów ma formę rozporządzenia. Rozporządzenia są to akty prawne, które od momentu wejścia w życie mają zastosowanie do wszystkich krajów UE w sposób automatyczny i jednolity, bez konieczności transpozycji na grunt prawa krajowego. Są w pełni wiążące dla wszystkich jednostek w UE.
Co to oznacza?
Oznacza to, że przepisy rozporządzenia nie będą powtórzone w prawie krajowym a przepisy w nim zawarte będą stosowane bezpośrednio. Ponadto, przepisy z rozporządzenia będą takie same we wszystkich państwach członkowskich. Innymi słowy, polskie przepisy nie będą istotne.
3. Pozostałe przykładowe ważne zmiany
Projekt rozporządzenia wprowadza wiele szczegółowych zmian. Terminy obowiązywania niektórych z proponowanych zmian poznamy dopiero po wejściu w życie regulacji.
Do najważniejszych zmian proponowanych w rozporządzeniu w stosunku do obowiązującego prawa należy zaliczyć m.in.:
- wprowadzenie wielu nowych oraz rozszerzenie starych definicji, np.: rozszerzenie definicji opakowania, wprowadzenie nowej definicji „opakowanie e-commerce”, „ponowne użycie”, „opakowanie nadające się do recyklingu”, „konsument”, „kaucja”, „system depozytowy”, „organizacja odpowiedzialności producenta”, „jednorazowe opakowania” czy „upoważniony przedstawiciel”,
- określenie warunków przydatności opakowania do recyklingu,
- wprowadzenie minimalnej zawartości materiałów pochodzących z recyklingu w plastikowych opakowaniach począwszy od roku 2030 w zależności od rodzaju opakowania,
- wymogi dot. projektowania opakowania, by redukować jego wagę, objętość i warstwy, uwzględniając bezpieczeństwo i funkcjonalność,
- zdefiniowanie, kiedy opakowanie będzie traktowane jako opakowanie wielokrotnego użytku,
- wprowadzenie obowiązku znakowania opakowań w zakresie materiału czy informowania, że opakowanie jest wielokrotnego użytku za pomocą kodu QR,
- zdefiniowanie obowiązków podmiotów gospodarczych taki jak np. producent, autoryzowany przedstawiciel, importer, dystrybutor, dostawcy,
- obowiązek zmniejszenia ilości odpadów opakowaniowych wytwarzanych na mieszkańca o 5% do roku 2030, o 10% do roku 2035, o 15% do roku 2040,
- obowiązek ustanowienia systemów zwrotów oraz selektywnej zbiórki wszystkich odpadów opakowaniowych,
- ustanowienie wysokich celów recyklingu:
- nie później niż do dnia 31 grudnia 2025 r. co najmniej 65 % masy wszystkich odpadów opakowaniowych zostanie poddanych recyklingowi,
- nie później niż do dnia 31 grudnia 2025 r. zostaną osiągnięte następujące minimalne cele recyklingu w odniesieniu do następujących określonych materiałów zawartych w odpadach opakowaniowych: 50 % tworzyw sztucznych, 25 % drewna, 70 % metali żelaznych, 50 % aluminium, 70 % szkła, 75 % papieru i tektury,
- nie później niż do dnia 31 grudnia 2030 r. co najmniej 70 % masy wszystkich odpadów opakowaniowych zostanie poddanych recyklingowi;
- nie później niż do dnia 31 grudnia 2030 r. zostaną osiągnięte następujące minimalne cele wagowe recyklingu w odniesieniu do następujących określonych materiałów zawartych w odpadach opakowaniowych: 55 % tworzyw sztucznych, 30 % drewna, 80 % metali żelaznych, 60 % aluminium, 75 % szkła, 85 % papieru i tektury.
4. Załączniki do projektu rozporządzenia
Załączniki stanowią integralną część rozporządzenia, regulują, m.in. takie kwestie jak:
- Załączniki stanowią integralną część rozporządzenia, regulują, m.in. takie kwestie jak:
- orientacyjny wykaz elementów objętych definicją opakowania,
- kategorie i parametry oceny przydatności do recyklingu opakowań,
- warunki, jakie należy wziąć pod uwagę przy nakładaniu obowiązku stosowania opakowania nadającego się do kompostowania,
- metodologia oceny minimalizacji opakowań,
- ograniczenia w stosowaniu formatów opakowań,
- wymagania szczególne dla systemów stacji ponownego wykorzystania i napełniania,
- procedura oceny zgodności,
- format deklaracji zgodności,
- informacje do rejestracji i zgłoszenia do rejestru, o którym mowa w art. 39,
- minimalne wymagania dotyczące systemów depozytowych i zwrotowych,
- plan wdrożenia,
- dane, które powinny umieścić państwa członkowskie w swoich bazach danych dotyczących opakowań i odpadów opakowaniowych,
- tabela korelacji.
5. Dalsze kroki związane z projektem rozporządzenia
Wniosek w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych zostanie teraz rozpatrzony przez Parlament Europejski i Radę w ramach zwykłej procedury ustawodawczej. Ramy polityczne dotyczące biopochodnych, biodegradowalnych i kompostowalnych tworzyw sztucznych będą stanowić wytyczne dla przyszłych prac UE w tej dziedzinie, np. wymogów dotyczących ekoprojektu dla zrównoważonych produktów, programów finansowania i dyskusji międzynarodowych. Komisja zachęca obywateli, organy publiczne i przedsiębiorstwa do stosowania tych ram przy podejmowaniu decyzji dotyczących polityki, inwestycji lub zakupów.
W celu zapoznania się z treścią rozporządzenia zachęcamy do skorzystania z zakładki „materiały” na stronie maruszkin.pl
